Leksykon, czyli Audiofilska encyklopedia od A do Z - portal Audio.com.pl

Audiofilska encyklopedia od do Z. Najważniejsze terminy ujęte w słownikowej formie. Przeczytaj!

C

Częstotliwości podziału (Hz) - kolumny

Jest to parametr przeznaczony raczej dla specjalistów, który nie powinien być oceniany przez amatorów. W zestawach dwudrożnych występuje tylko jedna częstotliwość podziału i najczęściej leży ona w zakresie od około 2 do 4 kHz. Zdarza się jednak, że przy zastosowaniu mniej konwencjonalnych głośników lub też przy bardziej oryginalnych założeniach konstrukcyjnych częstotliwość podziału znacznie odbiega od normy. Nie jest to jednak powód do niepokoju. W zestawach trój- i więcej drożnych kwestia rozkładu częstotliwości podziału komplikuje się jeszcze bardziej i jeszcze bardziej zróżnicowane układy możemy spotkać w praktyce.

Częstotliwość Nyquista

W systemach konwersji danych cyfrowo-analogowych oraz analogowo-cyfrowych wprowadzono pojęcie częstotliwości Nyquista jako granicznej, możliwej do prawidłowego przetworzenia.

Czułość wzmacniacza

Minimalny poziom sygnału małej częstotliwości, doprowadzony do wejścia wzmacniacza, który przy regulatorze wzmocnienia ustawionym na maksimum, zapewnia na wyjściu wzmacniacza sygnał o mocy znamionowej.

D

Układ elektroniczny realizujący zamianę sygnału cyfrowego (D-digital) na analogowy (A-analog).

(ang. Digital Audio Broadcasting), system radiofonii naziemnej umożliwiający uzyskanie jakości dźwięku podobnej nagraniom z płyt CD. Konstrukcja sygnału radiowego umożliwia dołączenie do dźwięku informacji zawierającej teksty, proste grafiki itp. Ich wyświetlanie możliwe jest na ekranie odbiornika radiowego z wbudowanym dekoderem DAB.

Układ elektroniczny realizujący zamianę sygnału cyfrowego; najczęściej tymi literami oznacza się układ scalony odpowiedzialny za zamianę sygnału.

Współczynnik tłumienia, czyli stosunek impedancji głośników do impedancji wzmacniacza. Im wyższy, tym lepiej sterowane są zestawy głośnikowe.

Standard kasety oraz zapisu cyfrowego opracowany na potrzeby profesjonalne (oraz w mniejszym stopniu domowe) w latach 80-tych przez firmy Sony oraz Philips. Niewielka kaseta (wymiar zbliżony do połowy popularnej kasety CC) odczytywana jest przez system wirujących głowic - podobnie jak w przypadku magnetowidu. Konstrukcja samej kasety jest także zbliżona, posiada klapkę chroniącej taśmę. Po umieszczeniu kasety w magnetofonie klapka jest uchylana a taśma wyciągana i dociskana do systemu głowic. Maksymalny czas zapisu to 240 minut, ale dotyczy on mniej popularnego trybu z niższą jakością (próbkowanie 32kHz, rozdzielczość 12-bitów), w podstawowym trybie jest to 120 minut, a dane rejestrowane są z rozdzielczością 16-bitów przy częstotliwości próbkowania 48kHz.

(decybel) Jednostka pozwalającą określić w skali logarytmicznej poziom ciśnienia akustycznego lub intensywności sygnału. 0 dB określa próg słyszalności, wartość 130 dB opisywana jest jako próg bólu uszu.

Układ zapewniający pobicie basów przy niskich poziomach głośności odtwarzanych dźwięków.

Układ redukcji szumów, w swoim czasie konkurent systemu Dolby. Działanie polega na zapisie sztucznie zniekształconego sygnału na nośnikach wprowadzających szumy i zakłócenia (głownie taśma magnetofonowa). Przy odczycie następuje ponowne przetworzenie sygnału w trakcie, którego oprócz odtworzenia treści oryginalnej, eliminowane są wszelkie artefakty.

Technologia pozwalająca na wykonywanie nagrań cyfrowych z jakością odpowiadająca płytom CD na kasecie kompaktowej.

Magnetofon lub gramofon bez wbudowanych wzmacniaczy mocy.

Układ zajmujący się zmianą formatu sygnału. Najczęściej spotykane są układy cyfrowo-analogowe (w odtwarzaczach CD i DVD) odpowiedzialne za zamianę danych odczytanych z nośnika w u użyteczny sygnał analogowy. Często spotykane są również urządzenia konwertujące jeden standard danych w drugi np.: AC-3 na PCM.

Digital 3D Surround

Wielokanałowy system odtwarzania dźwięku kina domowego. Jako główne wykorzystywane są głośniki przednie (lewy, centralny i prawy), przy czym dialogi oraz główne tło dźwiękowe dochodzi zawsze z centrum ekranu, niezależnie od miejsca zajmowanego przez widza. Sygnał doprowadzany do głośników tylnych kreowany jest cyfrowo; ich rolą jest zapewnić wrażenie dookólności dźwięku.

Digital Audio Tape

Układ cyfrowego uwydatniania basów w nagraniu muzycznym w całym zakresie ustawień głośności, od niskiego do wysokiego. Bardzo często stosowany w przenośnym sprzęcie audio (odtwarzaczach CD, MP3 itp.).

Digital Equalizer

Cyfrowy korektor dźwięku. Oprócz możliwości samodzielnego kształtowania obrazu akustycznego często ma kilka ustawień predefiniowanych przez producenta. Są to nastawy zarówno dedykowane konkretnemu rodzajowi muzyki (np.: rock, jazz) jak mające odtwarzać akustykę pomieszczeń (np.: hall, disco). Układ bardzo często spotykany w bardziej rozbudowanym sprzęcie przenośnym oraz średniej klasy wieżach audio.

Wyjście sygnału w postaci cyfrowej.

Digital Recording Ready

Gotowy do nagrania cyfrowego - oznaczenie stosowane na starszym sprzęcie digital audio.

Digital Sound Processing

Kompleks działań pozwalających na wykorzystanie zalet techniki cyfrowej w elektroakustyce. Zdigitalizowany sygnał można łatwiej obrabiać i kształtować. Połączenie cyfrowych układów korekcji z wysokiej jakości wzmacniaczami i kolumnami pozwala uzyskać dźwięk o rewelacyjnym, czystym brzmieniu.

Digital Source Prepared

Wejście sygnału cyfrowego.

Odbiornik sygnałów cyfrowych lub z cyfrową obróbką.

Digital Tuning with 40 presets

Tuner cyfrowy z możliwością zaprogramowania 40 stacji.

Standard normalizacyjny ustalony w Niemczech a przyjęty przez inne kraje. Jednymi z najbardziej znanych a spełniających normy DIN są akcesoria przyłączeniowe ? charakterystyczne, okrągłe, wielostykowe wtyczki.

Sygnał dodawany do sygnału przed jego kwantyzacją lub kompresją a mający za zadanie ograniczyc szumy i modulacje powstające w procesie przetwarzania. Powstaje szum biały, mniej dokuczliwy, ignorowany przez ucho ludzkie. Dither może być wytwarzany zarówno cyfrowo jaki analogowo.

Długość fali

W przypadku fali sinusoidalnej długością fali nazywa się odległość pomiędzy jej sąsiednimi wierzchołkami (w przypadku fali w ogóle jest to odległość między powtarzającym się fragmentem). Do obliczeń (dla fal akustycznych) można posłużyć się wzorem, w którym prędkość dźwięku należy podzielić przez częstotliwość. Symbolem długości fali jest grecka litera lambda. Fale o niższej częstotliwości mają większą długość niż fale o wyższej częstotliwości, np. fala 20kHz ma długość 1.7cm, a fala 20Hz aż 17m. Pojęcie długości fali egzystuje naturalnie nie tylko dla częstotliwości akustycznych, ale także we wszelkich innych przypadkach, np. dla fal nośnych w radiofonii.

Analogowy system redukcji szumów stosowany w starszych magnetofonach kasetowych. Jest to układ pasywny tzn. niezmieniający kształtu samego sygnału. DNL działa jak aktywny filtr odcinający częstotliwości zawierające dużo składowych szumów, wtedy gdy poziom sygnału użytecznego jest niewielki. Obecnie niestosowany.

(ozn: Q) Wielkość charakteryzująca ilościowo układ rezonansowy, wyznaczająca ile razy amplituda wymuszonych drgań rezonansowych jest większa niż analogiczna amplituda w obszarze drgań nierezonansowych.

Technologia redukcji szumów opracowana przez firme Dolby Laboratories. Wprowadzona wiele lat temu, swoją popularność zawdzięcza zastosowaniu w magnetofonach kasetowych. Powstało szereg odmian systemu Dolby, niektóre stosowane są obecnie w systemach kina domowego.

Wielokanałowy system odtwarzania dźwięku kina domowego pozwalający uzyskac bardzo realistyczne efekty. Jako główne wykorzystywane są głośniki przednie (lewy, centralny i prawy), przy czym dialogi oraz główne tło dźwiękowe dochodzi zawsze z centrum ekranu, niezależnie od miejsca zajmowanego przez widza. Sygnał głośników tylnych kreowany jest cyfrowo i ma zapewnić wrażenie dookólności dźwięku.

System redukcji szumów opracowany przez firmę Dolby Laboratories w latach 60 do zastosowania w urządzeniach profesjonalnych. Nie wykorzystywany popularnym sprzęcie audio.

System redukcji szumów przygotowany z myślą o zastosowaniu w popularnym sprzęcie elektroakustycznym, zrewolucjonizował nagrywanie na taśmy w zastosowaniach amatorskich.

Ulepszony Dolby B opracowany i wprowadzony do użytku w 1980 roku. Dolby C zapewnia redukcję szumu o 20dB powyżej 1.000Hz, podwajając w ten sposób redukcję uzyskiwaną w Dolby B. Podobnie jak u poprzednika, układ dokonuje kompresji sygnału przed zapisem na taśmę i jego ekspansji przy odtwarzaniu. Niskie częstotliwości pozostają zawsze w niezmienionej formie, zaś przetwarzanie wyższych częstotliwości jest zależne od ich zawartości w sygnale. W Dolby C zastosowano dwie dodatkowe techniki: Spectral Skewing i Anti Saturation. Mają one zabezpieczyć przed błędami wynikającymi z nieprawidłowego doboru charakterystyki dekodera (tj. gdy jest ona inna niż charakterystyka kodera dla danego sygnału) oraz poprawić jakość zapisu wysokich tonów.

Dolby Digital to standard, w jakim zapisywany jest dźwięk dookólny na płytach DVD. Sygnał jest kodowany z oryginalnego zapisu cyfrowego w taki sposób ze uzyskiwana jakość dźwięku jest na poziomie płyt CD.

Dolby Digital EX

Ulepszony format kodowania dźwięku otaczającego, rozszerzony o dodatkowy szósty kanał. Podłączony do niego głośnik znajduje się centralnie z tyłu, za widzami. Prezentowany w nim sygnał jest uzyskiwany na podstawie przetworzonych informacji zawartych w pozostałych kanałach. Rozwiązanie to ma za zadanie polepszyć uprzestrzennienie dźwięku.

Choć spotykany w magnetofonach kasetowych, Dolby HX nie jest jednym z systemów redukcji szumów.

Układ stosowany w magnetofonach kasetowych do optymalizacji prądu podkładu. Działa tylko podczas nagrywania i nie przetwarza samego sygnału audio a jedynie optymalizuje parametry jego zapisu na taśmie magnetycznej. W odróżnieniu od Dolby B, C, S nie jest wymagane by magnetofon odtwarzający tak nagraną taśmę był w ten system wyposażony.

Dolby Pro Logic

Dolby Pro Logic to analogowy system dźwięku przestrzennego będący bezpośrednim następcą opracowanego dla kin Dolby Surround. Do utworzenia sceny dźwiękowej wymaganych jest pięć głośników - trzech z przodu: lewy, centralny i prawy, oraz dwóch tylnych (lewy i prawy).

Dolby Pro Logic II

Rozwinięcie systemu Dolby Pro Logic - system pozwalający na zapis w sygnale stereo pełnej ścieżki sześciokanałowej (lewy, centralny, prawy, lewy surround, prawy surround i głośnik niskotonowy subwoofer) i w efekcie pełniejszy obraz przestrzenny.

Dolby Pro-Logic Surround

Zobacz: Dolby Pro Logic

Dolby ProLogic IIx

Wraz z nadejściem i rozpowszechnieniem systemów kina domowego w konfiguracji 7.1 firma Dolby opracowała kolejną wersję klasyka ProLogic, tym razem opatrzoną indeksem IIx. Odtwarzanie dźwięku 7.1 przestało być zarezerwowane dla systemów Dolby Digital EX, DTS ES czy THX Surround EX, do ośmiokanałowej postaci za pomocą Dolby ProLogic IIx można "rozwinąć" dowolny sygnał stereofoniczny. Oczywiście IIx zachowuje pełną kompatybilność z wcześniejszymi wersjami, a więc kasety magnetowidowe VHS czy programy telewizyjne w Dolby ProLogic nie sprawiają IIx problemu. Dodatkowymi możliwościami systemu jest obróbka sygnałów 5.1 i rozszerzenie ich do postaci 6.1 lub 7.1. Dla każdego sygnału dostępne są trzy tryby, music, movie oraz game. Aby dopasować efekty do własnych preferencji w ustawieniu music użytkownik dostaje do dyspozycji kilka opcji regulacyjnych.

Bardzo skuteczny system redukcji szumów stosowany tylko w droższych magnetofonach hi-fi. Pracuje w całym zakresie słyszalnych dźwięków, zmniejszając w czasie nagrywania różnicę między głośnymi i cichymi dźwiękami. W konsekwencji taśma zostaje nagrana z większym nasyceniem. Podczas odtwarzaniu sztucznie zredukowane różnice głośności są ponownie przywracane. Dolby S zapewnia redukcję szumu o 24 dB przy wysokich częstotliwościach i o 10 dB przy niskich.

Dolby Surround Prologic

System mający cechy Dolby Pro Logic, przeznaczony do udźwiękowienia filmów, których źródłem są magnetowidy i telewizory.

System dźwięku przestrzennego przygotowany dla formatów Blu-Ray oraz HD-DVD. Nośnikiem informacji są płyty tego rodzaju (lub np. dane komputerowe), możliwe jest zakodowanie ośmiu kanałów w konfiguracji 7.1 (dwa przednie, centralny, dwa efektowe, dwa tylne efektowe oraz kanał subwooferowy LFE). Dolby TrueHD wyróżnia się na tle wcześniejszych systemów bezstratnym kodowaniem informacji, w jednej ścieżce może teoretycznie zostać zapisanych osiem kanałów (tyle uwzględniają standardy Blu-Ray i HD-DVD, choć sam Dolby TrueHD może nieść nawet więcej informacji), każdy o parametrach 24bit/96kHz. Łączna maksymalna przepływność danych wynosi 18Mbps, mogą być one przesyłane kablem HDMI.

Dolby Virtual Surround

Układ przeznaczony głównie dla odbiorników telewizyjnych, mający za zadanie dostarczyć wrażenia dźwięku przestrzennego, typowego dla wielokanałowych systemów nagłośnieniowych bez względu na to, czy wykorzystywany jest zestaw głośnikowy 5.1 czy zwykły zestaw stereofoniczny.

System analogowy umożliwiający przekształcenie sygnału stereofonicznego w wielokanałowy. Na podstawie informacji zawartej w kanale lewym i prawym generowane są sygnały do głośnika centralnego i dwóch tylnych.

Oznaczenie tunerów radiowych umożliwiających odbiór z cyfrową jakością dźwięku. Dzięki obróbce cyfrowej eliminowane są zakłócenia słuchanej stacji.

Możliwości wykorzystania wzmacniacza do odtwarzania różnych nagrań w dwóch różnych pomieszczeniach. W głównej Sali odsłuchowej jedna osoba słucha np.: muzyki z CD, w tym samym czasie w drugim pokoju możliwy jest odsłuch np.: programu radiowego.

Korektor dźwięku ze zdefiniowanymi przez producenta ustawieniami wzmacniacza dla określonego rodzaju muzyki (np.: folk, jazz) lub miejsca, w którym dźwięk jest emitowany (np.: kościół, hall).

Sposób rejestracji danych (sygnałów cyfrowych), podczas którego zapis odbywa się na zasadzie "bit za bitem".

Skrót oznaczający procesor sygnałowy (ang. Digital Signal Procesor). Jest to grupa specjalizowanych układów przeznaczonych do cyfrowej obróbki sygnałów akustycznych. Charakteryzuje je zastosowanie przetworników o dużej mocy obliczeniowej, mających wstępnie zdefiniowane profile określonego rodzaju muzyki (np.: classic, rock). Stosowane są głownie w układach kina domowego, rzadziej w odtwarzaczach DVD. Pierwszy układ aspirujący do tej klasy został wyprodukowany w 1979r.

Cyfrowe złącze współosiowe, element cyfrowych systemów głośnikowych, przenosi zarówno sygnał audio-stereo jak i sygnały sterujące (np.: głośnością).

Digital Theatre Systems to system kompresji dźwięku, stosowany opcjonalnie na płytach DVD. Podobny do Dolby Digital, jest jego konkurentem. Dzięki mniejszej kompresji danych pozwala uzyskać bardzo dobre brzmienia dźwiękowe. Płyty z dźwiękiem zapisanym w DTS są swego rodzaju rarytasem wśród miłośników dobrego brzmienia.

1

2

3 4 5 6 7

...

8