Słownik

Audiofilska encyklopedia od do Z. Najważniejsze terminy ujęte w słownikowej formie. Przeczytaj!
D
DTS 96/24
Format dźwięku przestrzennego stworzony z myślą o zapisie informacji z rozdzielczością 24-bitów i częstotliwością próbkowania 96kHz. Nie jest to zupełnie nowa metoda kodowania, gdyż standard opiera się na podstawowych strukturach DTS, ponownie (tak jak w przypadku DTS ES) wykorzystano jego elastyczność aby stworzyć rozszerzenie z lepszymi parametrami. Sygnał DTS 96/24 ma dualną naturę, składa się z rdzenia - takiego jak w bazowym DTSie oraz dodatkowego pakietu tzw. Extensions. Rdzeń gwarantuje pełną kompatybilność z dekoderami DTS, w ich rozumieniu sygnał 96/24 będzie sygnałem 48/24, już pierwszy historycznie format DTS posiadał rozdzielczość 24-bitów. Strumień DTS 96/24 trafiający do odpowiedniego dekodera zostanie także pierwotnie zinterpretowany jako rdzeń 48/24, do którego dołączona będzie sekcja Extensions niosąca sygnały z wyższych częstotliwości. Zapis obejmuje 5.1 kanałów i charakteryzuje się przepływnością 1.5Mbps, czyli taką samą jak w podstawowym DTSie. Osiągnięto to stosując inny, bardziej restrykcyjny system kompresji, który surowiej traktuje dane z partii Extensions czyli te zakodowane w pasmie powyżej 22kHz.
DTS Digital Out
Wyjście sygnału cyfrowego w standardzie DTS.
DTS HD
Format DTS HD jest propozycją firmy stworzoną na potrzeby nowych standardów Blu-Ray oraz HD-DVD, choć wpisaną jako opcjonalny system obok obowiązkowego DTSu. Pod DTS HD kryją sie dwa substandardy, Master Audio oraz High Resolution Audio, w obydwu zapis odbywa się maksymalnie na ośmiu kanałach (7.1 jest oczywiście możliwe, choć taka konfiguracja nie jest obligatoryjna) z rozdzielczością 24-bitów i częstotliwością próbkowania 96kHz. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z wierniejszym odtworzeniem oryginalnego, studyjnego zapisu oraz idącym za tym większym zapotrzebowaniem na informacje. Z tego względu przepływność danych w DTS HD Master Audio wynosi 24.5Mbps dla dysków Blu-Ray i 18Mbps dla płyt HD-DVD. W przypadku DTS HD High Resolution Audio jest to odpowiednio 6Mbps i 3Mbps. Transfer cyfrowych sygnałów między odtwarzaczem a amplitunerem może odbywać się poprzez port HDMI lub złącze SPDIF. W przypadku sprzętu ze złączem HDMI v1.3 z odtwarzacza wysyłany jest surowy sygnał, który po wejściu do amplitunera trafia na układy dekoderów DTS HD. Możliwe jest także zdekodowanie DTS HD w samym odtwarzaczu, a wówczas cyfrowe dane w formacie PCM popłyną do amplitunera złączem HDMI v1.1 lub v1.2. Ostatecznie, jeśli amplituner posiada jedynie analogowy zestaw 6.1 dekodowaniem i konwersją cyfrowo-analogową może zająć się sam odtwarzacz. DTS HD został ponownie zbudowany na bazie znanego już systemu rdzeń/rozszerzenia DTS. Oznacza to, że sygnał cyfrowy DTS HD może zostać zdekodowany w starszych dekoderach DTS, oczywiście tylko w ramach podstawowego rdzenia 24bit/48kHz i 5.1 kanałów. Jeśli jednak posiadamy DTS ES będzie to obraz konfiguracji 6.1, a w DTS 96/24 sygnał z takimi parametrami (choć zachowaną właściwą dla tego formatu przepływnością 1.5Mbps).
DTS Neo 6
System DTS tworzący dźwięk sześciokanałowy z sygnału stereofonicznego.
DTS Virtual:X
DTS Virtual:X to system dźwięku wirtualnego, który ma kreować przestrzeń imitującą pracę formatu 7.1.4 właściwą np. dla standardu Dolby Atmos.
DTS-ES
Rozwinięcie standardu DTS do postaci siedmiokanałowej w konfiguracji 6.1 - dwa głośniki przednie (lewy oraz prawy), głośnik centralny przedni, dwa głośniki efektowe oraz głośnik centralny tylny. DTS ES występuje w dwóch odmianach, bazującej na dekoderze matrycowym (sygnał różnicowy kanałów efektowych) Matrix oraz wykorzystującej "prawdziwą", niezależnie zarejestrowaną siódmą ścieżkę Discreete. Dekoder DTS ES jest w pełni kompatybilny z sygnałami DTS 5.1, ale co ciekawe płyta z zapisem DTS ES jest także kompatybilna z dekoderem DTS 5.1. Dzieje się tak dlatego, że każdy 6.1 kanałowy zapis DTS ES posiada także dodatkowo zapis matrycowy na ścieżkach kanału efektowego prawego i lewego.
Dudnienie
Zjawisko akustyczne polegające na równomiernie następującym po sobie wzmacnianiu i osłabianiu słyszanego dźwięku. Przyczyną jest nakładanie się na siebie dwóch fal głosowych o podobnych częstotliwościach.
DV wejście/wyjście
Łącze używane głownie w systemach kina domowego a służące do jednoczesnego przesyłania sygnałów użytecznych (obraz i dźwięk) oraz sterujących sprzętem audio.
DVD
(Digital Versatile Disc) cyfrowy dysk ogólnego przeznaczenia) - standard zapisu danych na optycznym nośniku danych (średnica jak CD; 12 lub 8 cm) lecz o większej pojemności uzyskanej dzięki zwiększeniu gęstości zapisu. W zamyśle twórców format DVD powstał do cyfrowego zapisu materiałów wideo, jednak zapotrzebowanie nośniki danych o większej pojemności sprawiło, że DVD stał się formatem uniwersalnym, stosowanym również w technice komputerowej.
DVD 10
Oznaczenie płyty DVD, na której dane umieszczono z dwóch stron, na każdej z nich zapisano jedną warstwę. Płyta ma pojemność 9.4GB czyli dwukrotnie więcej niż płyta DVD-5.
DVD 18
Oznaczenie płyty DVD, na której dane umieszczono z dwóch stron, każda z nich posiada dwie warstwy. Jest to najbardziej pojemna wersja, która mieści 17GB informacji, a więc ma pojemność dwa razy większą od płyty DVD-9.
DVD Audio
Mało popularny format zapisu muzyki na płytach DVD. Oferuje archiwizowanie sygnału monofonicznego, stereofonicznego a także przestrzennego (5.1). Zapis jest możliwy z różnymi częstotliwościami próbkowania (44,1, 48, 88,2, 96, 176,4 lub 192 kHz) oraz różną rozdzielczością bitową (16, 20 lub 24 bity), co skutkuje wyższą jakością.
DVD Multi
Oznaczenie urządzenia mogącego pracować z płytami DVD-RAM, DVD-RW, DVD-R, DVD-ROM. W praktyce oznacza to zdolność oczytania wszystkich tego rodzaju nośników.
DVD-10
Płyta DVD wykorzystująca po jednej warstwie na każdej ze stron płyty (ang. double sided single layer). Praktyczny odpowiednik dwóch płyt DVD-5. Pojemność 9,4 GB danych, co jest równoważne nagraniu długości ok. 270 minut.
DVD-18
Płyta DVD wykorzystująca obydwie warstwy na obydwu stronach (ang. double sided double layer). Pojemność 17GB danych, co jest równoważne nagraniu długości ok.480 minut.
DVD-5
Płyta DVD wykorzystująca jedną warstwę na jednej ze stron płyty (ang. single sided single layer). Udostępnia do zapisu 4,7 GB danych, co jest równoważne nagraniu długości ok.135 minut.
DVD-9
Płyta DVD wykorzystująca dwie warstwy na jednej ze stron płyty (ang. single sided double layer). Udostępnia do zapisu 8,5 GB danych, co jest równoważne nagraniu długości ok.240 minut.
DVD-R
Jeden ze standardów jednokrotnego zapisu informacji na DVD. Umożliwia zarchiwizowanie 4,7 GB na jedną stronę nośnika.
DVD-RAM
Pierwszy ze standardów zapisu na płytach DVD, bardzo szybko wyparty przez nowsze standardy DVD-RW i DVD+RW. Płyty nagrane w tym standardzie możliwe były do odczytania tylko w nagrywarkach DVD-RAM. Włożenie takiej płyty do zwykłego napędu CD lub DVD najczęściej blokuje mechanizm takiego napędu.
DVD-ROM
Płyta DVD przeznaczona tylko do odczytu. Nie jest odczytywana przez popularne odtwarzacze DVD-Video. Oznaczenie to spotyka się również na urządzeniach przeznaczonych do odczytu płyt DVD; świadczy o możliwości odczytywania płyt DVD i DVD-ROM a także zwykłych płyt CD-RW, CD-ROM, CD-R.
DVD-RW
Format wielokrotnego zapisu na dyskach DVD. Podobny do standardu DVD+RW, charakteryzuje się gorszymi parametrami dostępu i jako pamięć masowa. Płyta DVD-RW przed pierwszym użyciem wymaga sformatowania. Pojemność wynosi 4,7 GB danych.
DVD+RW
Format wielokrotnego zapisu na dyskach DVD. Podobny do standardu DVD-RW, płyty powszechnie wykorzystywane do zapisywania często zmieniających się danych i wykonywania kopii zapasowych. Decydującą zaletą formatu DVD+RW jest jego zgodność z obecnym sprzętem komputerowym i audio-wideo. Dzięki temu użytkownicy nie muszą modernizować komputerów, aby w pełni korzystać z nośników DVD+RW Pojemność wynosi 4,7 GB danych.
Dyfrakcja
Zjawisko fizyczne zmiany kierunku rozchodzenia się fali na krawędziach przeszkód oraz w ich pobliżu. Zjawisko zachodzi dla wszystkich wielkości przeszkód, ale najintensywniej dla przeszkód o rozmiarach porównywalnych z długością fali.
Dynamic Bass Boost
Układ gwarantujący poprawne odtwarzanie basów w całym zakresie głośności, przede wszystkim dla niskich poziomów.
Dynamika
Parametr określający w sprzęcie audio zakres miedzy najsłabszym i najsilniejszym sygnałem, jakie dane urządzenie może odtworzyć. Określana w decybelach - im wyższa wartość, tym lepiej.
Dźwięk
Z punktu widzenia fizyki to fala akustyczna rozchodząca się w danym ośrodku sprężystym (ciele stałym, płynie, gazie) zdolna wytworzyć wrażenie słuchowe. W praktyce ? to wszystko, co słyszymy, rozpoznajemy. Ludzka percepcja obejmuje częstotliwości zawarte jest w paśmie między od ok. 16 Hz do 20 kHz.
E
Efekt Dopplera
Pozorna zmiana wysokości dźwięku będąca wynikiem zmian odległości obserwator-źródło dźwięku. Gdy odległość maleje, wysokość dźwięku będzie pozornie większa, gdy rośnie - dźwięk się obniża.
Efektywność - kolumny
Efektywność mówi o tym jaki będzie poziom dźwięku w określonym punkcie (w normach przyjmuje się 1 metr od kolumny) przy doprowadzeniu określonego (ustandaryzowanego) sygnału. Im wyższa efektywność tym głośniej zagra kolumna przy takim samym sygnale. Zatem efektywność daje nam pojęcie o tym jak sprawnie kolumna przetwarza energię elektryczną na energię akustyczną.
Ekranowanie magnetyczne
Rodzaj metalowej osłony okrywającej (najczęściej) magnes głośnika. Jej rolą jest niedopuszczenie by pole magnetyczne oddziaływało na stojące w pobliżu inne urządzenia audio. Ekranowanie magnetyczne bardzo często stosowane jest też w wysokiej klasy wzmacniaczach akustycznych; do wyizolowania transformatora zasilającego.
Elcasete
Bardzo mało popularny, obecnie niespotykany jeden z typów kasety magnetofonowej. Format ten opracowano by zapewnić jakość wyższą niż kaseta CC, dlatego zastosowano większą szerokość i większą prędkość przesuwu taśmy.
Elektrostatyk
Rodzaj głośnika, jego działanie polega na wzajemnym oddziaływaniu pół elektrostatycznych. Cienka, najczęściej foliowa membrana umieszczona jest między dwoma metalowymi siatkami. Podłączone do nich jest wysokie napięciem a różnica potencjałów doprowadza do drgań membrany. Tak wykonany głośnik może emitować częstotliwości z całego pasma akustycznego, jedynym problemem są niskie tony - dla ich prawidłowego odtworzenia membrana musi mieć bardzo duże wymiary.
Equalizer
Układ pozwalający dowolnie kształtować charakterystykę przenoszenia dźwięku toru elektroakustycznego. Możną ja dopasować do rodzaju słuchanej muzyki lub akustyki pomieszczenia.
ES
Funkcja automatycznego wyszukiwania stacji radiowych w tunerze.
F
Ferrofluid
Substancja o właściwościach możliwie zbliżonych do cieczy, która w odróżnieniu od typowych cieczy jest w warunkach pokojowych ulega silnej polaryzacji magnetycznej w obecności zewnętrznych pól magnetycznych. Stosowany w wysokiej klasy głośnikach.
Filtr audio
Układ odpowiedzialny za usuwanie z sygnału określonych, czestotliwości. Spotyka się filtry cyfrowe i analogowe.
Filtr MPX
Stosowany w tunerach stereofonicznych i magnetofonach. Służy do tłumienia częstotliwości 19kHz (czyli tzw. sygnału pilota) w stereofonicznym sygnale radiowym.
FLAC
Free Lossless Audio Codec - format plików dźwiękowych, poddany kompresji bezstratnej, będący częścią rodziny kodeków OGG. Dzięki obecności w strumieniu danych pomocniczych, po rozpakowaniu takiego pliku otrzymujemy sygnał prawie identyczny z tym, który był kodowany. To system kodowania oparty na oprogramowaniu typu "free", rozwijany wciąż przez wiele firm oraz indywidualnych użytkowników. Istnieje możliwość wyboru pomiędzy kilkoma różnymi stopniami kompresji (wszystkie bezstratne), różniącymi się między sobą mocą obliczeniową potrzebną od ich rozpakowania. Zaletą FLAC- a jest zmniejszenie objętości oryginalnego pliku nawet o 50%.
FLAC
Format bezstratnej kompresji dźwięku. W przeciwieństwie do stratnych kodeków dźwięku takich jak Vorbis, MP3 i AAC, kodek FLAC nie usuwa żadnych danych z sygnału audio. Po dekompresji otrzymujemy dźwięk identyczny z pierwowzorem. Format FLAC jest obecnie obsługiwany przez większość oprogramowania służącego do edycji/odtwarzania audio.
Fletchera-Munsona krzywe
Krzywe Fletchera-Munsona (krzywe jednakowej głośności) przedstawiają zależność czułości ucha ludzkiego od częstotliwości oraz od poziomu dźwięku. Obrazują, jaka powinna być wartość poziomu dźwięku, by tony o różnej częstotliwości były słyszane z jednakową głośnością.
FM
Modulacja częstotliwości - sposób nadawania informacji w transmisji radiowej. Stosowana zazwyczaj w transmisjach stereofonicznych wysokiej jakości na zakresie fal ultrakrótkich.
FTS
Funkcja umożliwiająca zaprogramowanie kolejności odtwarzania utworów z płyty CD.
G
G-Sound Technology
Technologia umożliwiająca wierne odtwarzanie z bardzo małym poziomem zniekształceń tonów niskich i wysokich podczas słuchania muzyki z dużą głośnością. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu wzmacniaczy mocy pracujących w klasie G. Do zasilania wykorzystują one specjalny kondensator, w którym gromadzona jest energia elektryczna. Jej uwolnienie następuje w momencie gwałtownego nasilenia dźwięku czyli dużego poboru prądu.
Gain
Wartość określająca ilość luminancji oddawanej przez ekran w stosunku do luminancji dostarczanej przez projektor. Gain równy 1 mają białe, matowe ekrany. Poziomem odniesienia pomiarowego jest blok kredy.
Gentle Wake
Funkcja umożliwiająca automatyczne dostosowanie i ustawienie poziomu głośności alarmu w radiobudzikach.
Głośnik
Przetwornik elektroakustyczny zamieniający sygnał elektryczny w fale akustyczne (dźwięk).
Głośnik bipolarny
Zobacz: Kolumny bipolarne.
Głośnik centralny
Jeden z głośników odtwarzających dźwięk w systemie kina domowego. Umieszczony jest centralnie, jak najbliżej ekranu telewizora, naprzeciwko słuchacza.
Głośnik dipolarny
Zobacz: Kolumny dipolarne
Głośnik dynamiczny
Przetwornik elektroakustyczny zamieniający sygnał elektryczny w dźwięk. Głośnik dynamiczny magnetoelektryczny, składa się z magnesu, umieszczonego w koszu (głównym elemencie nośnym głośnika), ruchomej cewki (znajdującej się w szczelinie magnesu), połączonej z nią membrany oraz kopułki przeciwpyłowej (chroniącej szczelinę magnesu przed zanieczyszczeniami).
Głośnik pasywny
Membrana bierna, czyli głośnik pozbawiony cewki. Jej ruch wynika z ciśnienia akustycznego powstającego w kolumnie głośnikowej podczas działania głośnika niskotonowego. Rozwiązanie tego typu pozwala poprawić odtwarzanie basów.
Głośnik tubowy
Przetwornik elektroakustyczny, w którym lekka i mała membrana umieszczona jest w tunelu mającym kształt tuby. Cechą głośników tubowych jest ich wysoka sprawność.
Głośnik wstęgowy
Przetwornik elektroakustyczny, w którym elementem wytwarzającym dźwięk jest bardzo lekka membrana ze specjalnych tworzyw. Na membranie napylona (naklejona) jest cewka ? metalowa ścieżka zasilana sygnałem ze wzmacniacza. Całość znajduje się w szczelinie magnesu. Głośniki wstęgowe dają dźwięk lekki, szybki, o małych zniekształceniach i oddają dobrze szczegóły w cichych partiach utworu muzycznego. Mają wyższą sprawność (ok. 90dB) niż głośniki dynamiczne.
Głośniki aktywne
Zobacz: Kolumny aktywne
Głośniki instalacyjne
Głośniki, a w zasadzie zespoły głośnikowe, przygotowane do montażu w ścianach i sufitach. Niektóre z nich mają z tyłu obudowę wyznaczającą optymalną objętość, inne promieniują swobodnie.
Głośniki omnipolarne
Zobacz: Kolumny omnipolarne
Głośność dźwięku
Subiektywne określenie dźwięku, w praktyce wyrażane w fonach. Jak wiadomo człowiek nie wszystkie dźwięki o tym samym poziomie głośności słyszy jednakowo dobrze. Dlatego głośność określana jest osobno dla każdej wysokości dźwięków, przy czym próg słyszalności to 0 fonów a głośność maksymalna (taka powyżej której ucho nie odróżnia już przyrostu) to 120 fonów.